Kiedy słyszymy słowo „cukier”, w naszych głowach zazwyczaj pojawia się obraz białych kryształków w cukierniczce. Niestety, w dzisiejszych czasach substancja ta przyjmuje wiele różnych form i kryje się w żywności pod rozmaitymi nazwami, znajdując się nawet w produktach, w których nie spodziewalibyśmy się jej obecności. Syrop glukozowo-fruktozowy, sacharoza, fruktoza, syrop kukurydziany, melasa czy inwertowany syrop cukrowy to tylko niektóre przykłady tzw. cukru ukrytego, dodawanego przez producentów żywności w celu poprawy smaku i konsystencji produktów. Rynek spożywczy jest przepełniony słodyczą, a przez ostatnie dekady staliśmy się uzależnieni od tego smaku. Z jednej strony nasza świadomość żywieniowa rośnie i chcemy jeść zdrowiej, z drugiej jednak łatwo dajemy się zwieść marketingowym sztuczkom, gdy producenci ukrywają dodatek cukru pod różnymi nazwami lub reklamują swoje produkty jako „fit” czy „bez dodatku cukru„, mimo że zawierają one inne jego formy. To sprawia, że nawet osoby dbające o dietę mogą nieświadomie spożywać nadmiar cukru, co przynosi negatywne konsekwencje dla naszego zdrowia. Nic dziwnego, że substancja ta nazywana jest „białą śmiercią” – w nadmiarze prowadzi bowiem do wielu poważnych problemów zdrowotnych.
- Insulinooporność, a później cukrzyca
Przewlekłe, wysokie spożycie cukru w diecie, wiąże się ze stale podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Aby glukoza mogła dotrzeć do komórek i tkanek organizmu, niezbędna jest insulina – hormon produkowany przez trzustkę. W normalnych warunkach, po posiłku, gdy poziom glukozy wzrasta, trzustka wytwarza insulinę, która umożliwia transport cukru do komórek. Powoduje to obniżenie poziomu glukozy we krwi. Jednak u osoby, która przez dłuższy okres czasu spożywa zbyt dużą ilość cukru, trzustka zaczyna produkować więcej insuliny, próbując utrzymać równowagę poziomu glukozy. Z czasem, komórki organizmu stają się mniej wrażliwe na ten hormon, a stan ten nazywa się insulinoopornością. U wielu osób które nabyły insulinooporność, rozwija się cukrzyca typu 2. Dzieje się tak, gdy komórki trzustki z powodu nieustannej syntezy insuliny, zostają w końcu uszkodzone i przestają wytwarzać odpowiednie jej ilości. Wówczas poziom glukozy we krwi jest stale podwyższony i rozpoznaje się cukrzycę. Nieleczona cukrzyca prowadzi do poważnych powikłań, takich jak uszkodzenie układu nerwowego (neuropatia cukrzycowa), zaburzenia zmysłu wzroku (retinopatia cukrzycowa) oraz nieprawidłowości w pracy nerek (nefropatia cukrzycowa). Nie wspominając o uciążliwych objawach towarzyszących samej insulinooporności, takich jak spadki energii, przewlekłe zmęczenie, nadmierna potliwość, rozdrażnienie, uczucie zimna czy nawracające bóle głowy oraz migrena.
2. Nadmiar kalorii, a więc nadwaga i jej skutki
Jeden gram cukru dostarcza naszemu organizmowi 4 kalorie. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się to niewielką ilością, codziennie spożywane przez nas porcje tej substancji sumują się, co prowadzi do znacznego wzrostu kalorii w diecie. Dodatkowo, cukier jest substancją łatwo rozpuszczalną, co pozwala na zmieszczenie jego dużej ilości w niewielkiej objętości produktu. Cechę tę wykorzystują producenci żywności, którzy potrafią wpakować ogromne dawki cukru w niewielki objętościowo produkt.
Nie zwracając uwagi na to, co jemy i nie czytając składów produktów, łatwo w krótkim czasie przybrać na wadze, co prowadzi najpierw do nadwagi, a potem do otyłości. Otyłość (szczególnie brzuszna) z kolei prowadzi do stanu zapalnego, ponieważ tkanka tłuszczowa wydziela m.in. cytokiny prozapalne (związane m.in. z nowotworami) oraz reaktywne formy tlenu, które uszkadzają komórki i tkanki organizmu.
3. Choroby sercowo-naczyniowe
Nadmiar cukru oraz powstający w jego wyniku stan zapalny prowadzą również do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Cukier bezpośrednio zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia chorób serca oraz wpływa na poziom lipidów i ciśnienie krwi. Badania wykazały, że niezależnie od występowania nadwagi, spożywanie zwiększonych ilości cukru w diecie znacząco zwiększa ryzyko zgonu z powodu chorób serca. Nie powinniśmy więc dać się zwieść masie naszego ciała – nawet jeśli nie mamy nadwagi, cukier wciąż negatywnie wpływa na pracę naszego serca!
4. Problemy psychiczne
Zmęczenie czy spadki energii występujące w insulinooporności są niejednokrotnie przyczyną powstawania zaburzeń depresyjnych i lękowych. Nic dziwnego – jak długo można funkcjonować na pełnych obrotach, ciągle odczuwając brak sił, problemy z koncentracją i huśtawki nastroju? Chroniczne zmęczenie oraz niestabilny poziom glukozy we krwi mają negatywny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego, sprzyjając rozwojowi stanów lękowych i depresji. Organizm, pozbawiony stabilnej energii, wchodzi w tryb walki o przetrwanie, co wyczerpuje zarówno zasoby fizyczne, jak i psychiczne. Często wystarczy zacząć od poprawy codziennej diety, aby poczuć znaczną poprawę samopoczucia i odzyskać energię.
5. Zaburzenia mikrobioty i zdrowia jelit
Cukier stanowi pożywkę dla patogennych bakterii i drożdży, takich jak Candida, które w wyniku nadmiernego spożycia tej substancji mogą zacząć nadmiernie namnażać się w jelitach. Nadmiar cukru często prowadzi do zaburzenia równowagi mikroorganizmów bytujących w naszym przewodzie pokarmowym, co może skutkować stanami zapalnymi, problemami trawiennymi, a także wpływać na wchłanianie składników odżywczych. Dodatkowo, jelita pełnią kluczową rolę w naszym systemie odpornościowym. Spożywając zbyt dużą ilość cukru, utrudniamy pracę układu immunologicznego, co sprawia, że łatwiej i częściej łapiemy infekcje. Przewlekłe wysokie spożycie cukru powoduje również zwiększoną przepuszczalność jelit, przez co do krwiobiegu mogą przedostawać się toksyny. Co więcej, neurotransmitery takie jak serotonina powstają głównie w jelitach. Zaburzenie mikrobioty jelitowej może prowadzić do zakłócenia wytwarzania tych ważnych substancji, co przyczynia się do powstawania wspomnianych już wcześniej zaburzeń nastroju i samopoczucia.
Powyżej opisałam jedynie kilka z wielu negatywnych skutków nadmiernego spożycia cukru. Jego wszechobecność w produktach spożywczych sprawia, że powinniśmy być szczególnie czujni podczas zakupów, uważnie sprawdzając skład, nawet w przypadku najprostszych produktów. Uczucie szczęścia, które towarzyszy spożywaniu słodkości jest krótkotrwałe, a regularne ich spożywanie w dużych ilościach prowadzi do odwrotnego efektu – zamiast radości, przewlekłe spożywanie cukru odbiera nam energię, dobry nastrój i zdolność koncentracji. Co więcej, spożywanie cukru w nadmiarze sprzyja nadwadze, stanom zapalnym oraz rozwojowi wielu chorób, które skracają nasze życie.
